Japan

日本国 Nihon-koku pe Nippon-koku Japan
Banniel Siell impalaerel
Ger-stur : hini ebet
Kan broadel: 君が代 Kimi Ga Yo "Ren E Veurdez an Impalaer"
Kêr-benn	東京 Tōkyō
Kêr vrasañ	(memes hini)[1]
Yezh(où) ofisiel	hini ebet, met ar japaneg eo ar yezh vroadel
Gouarnamant	Monarkiezh vonreizhel
- Impalaer	Naruhito (徳仁)
- Kentañ ministr	Fumio Kishida (岸田 文雄)
Gorread
- Hollad	377 975 km² (62vet)
- Dour (%)	0.8
Poblañs
- niveradeg 2021	125 360 000
- Stankter	334/km²
Moneiz	Yen (¥, 円) (JPY)
Gwerzhid-eur	(UTC+9)
Kod kenrouedad	.jp
Kod pellgomz	+81

Un enezeg a-hed aodoù sav-heol Azia a ya d'ober Japan (e japaneg: 日本 Nihon pe Nippon, ent-ofisiel Stad Japan, 日本国 Nippon-koku pe Nihon-koku). Peder enezenn bennañ zo : eus an norzh betek ar su, Hokkaido, Honshu (an hini vrasañ), Shikoku ha Kyushu ha 97 % eus ar vro zo dindane ; 6 852 enez zo en holl e Japan abaoe 1945^[2]. Ouzhpenn 300 km eo hed an enezeg en holl ; 600 kilometrad e mervent Kyushu emañ Naha, war Enez Okinawa hag a zo lod eus strollad inizi Ryukyu (pe Ryūkyū rettō e japaneg). En tu-hont da 1 000 kilometrad hed zo da enezeg Nanpo, e su Tōkyō. Dindan Rusia emañ inizi Sac'halin (Karafuto e japaneg) ha Kouril (Chishima retto) a zo muioc'h eget 1 200 kilometrad hed dezho. E norzh ar vro emaint hag alies-kaer e vezont gwelet evel penn-pellañ Japan.

Meneziek eo ar pep brasañ eus an enezennoù, lod zo savet diwar obererezh menezioù-tan. Menez uhelañ Japan da skouer, ar menez Fuji (3 776 m), zo ur menez-tan ; dizoberiant eo abaoe 1707. Dekvet bro bobletañ ar bed eo Japan, gant 126,45 milion annezad evit 377 835 km² (334,7 annezad/km²) hag a zo o chom evit al lodenn vrasañ e kompezennoù strizh an arvor. Tōkyō vras, anezhi kêr-benn Tōkyō ha meur a brefeti tro-dro dezhi, eo an tolpad kerioù brasañ eus ar bed, gant ouzhpenn 30 milion a annezidi.

Diskouezet eo bet gant an arkeologiezh e oa poblet Japan kerkent hag ar paleolitik uhelañ. Meneget eo Japan e skridoù istor Sina adalek ar I^añ kantved.
Troc'het eo istor Japan e prantadoù ma oa levezonet kalz gant ar bed diavaez heuliet gant prantadoù hir digenvez. Abaoe diazezadenn e vonreizh nevez e 1947 ez eo deuet Japan da vezañ ur vonarkiezh vonreizhel gant un impalaer hag ur parlamant dilennet, an Dael.

An trede brasañ galloud ekonomikel eus ar bed eo Japan hervez ar PDG. Ar pevare ezporzhier brasañ eo ivez hag ar c'hwec'hvet emporzhier brasañ. Ur vro diorroet eo, dezhi ul live buhez uhel, hag an esperañs bevañ hirañ en deus er bed hervez jedadennoù Aozadur ar Broadoù Unanet^[3]. Mes arabat eo d'an daolenn vrav-se kuzhat ar c'hudennoù bras a c'hourdrouz dazont ar vro : gouzañv a ra Japan diwar ur feur genel e-mesk ar re izelañ er bed, kalz re izel da erlerc'hiañ ar rummadoù a ya da anaon : e 2017, e oa negativel feur kresk ar boblañ e Japan gant -0.21%, hag istimet e oa ar feur strujusted da 1,41 bugel dre vaouez^[4] Emañ poblañs ar vro o tigreskiñ..
Japan eo ar vro er bed ma pouez ar muiañ an dle foran ivez ; pa dizhe 223,80 % eus ar PDG e 2017^[5].

• Pennad pennañ : Istor Japan

Hervez ar vojenn e voe diazezet Japan er VII^vet kantved kent J.-K gant an impalaer Jimmu. Degaset e oa bet reizhiad ar skritur sinaek hag ar voudaegezh e-tro ar V^vet kantved hag ar VI^vet kantved, loc'het gante ur prantad pouezus ha hir dindan levezon sevenadur Sina er vro. Komanderien arouezel e voe an impalaerien, na bout ma oa peurliesañ gwir c'halloud ar vro gant noblañs galloudek al Lez, rejanted anezhe, pe shōgun-ed anezhe.
E-tro ar XVI^vet kantved ec'h aochas e Japan koñversanted deuet eus Europa : eus Portugal, lod all eus an Izelvroioù, eus Bro-Saoz hag eus Spagn, asambles gant misionerien gristen. E-pad al lodenn gentañ eus ar XVII^vet kantved e tiskredas ar shogunelezh warne e oant ar preveudioù eus un aloubadenn gant an armeadoù europat hag e tihanas an holl zarempredoù gant an diavaez war-bouez reoù strizhik gant marc'hadourien sinaat hag Izelvroat war Enez-Dejima e Nagasaki. Ha dizarempred dre youl e chomas ar vro e-pad 200 vloaz, ken ma pouezas ar Stadoù-Unanet, gant ergerzhadeg ar C'homodor Matthew Perry, war Japan a-benn he digeriñ da vroioù ar c'hornaoueg gant feur-emglev Kanagawa e 1854.

E-korf un nebeud bloavezhioù hepken en em dreuzfurmas kalz kevredigezh ar vro pa oa deuet an darempredoù en-dro gant broioù ar c'hornaoueg. Diskaret e voe ar shogunelezh, ha lakaet e voe an impalaer da ren en-dro. Gant adreizhadennoù an oadvezh Meiji kroget e 1868 e teuas cheñchamantoù a-leizh. Torret e voe ar reizhiad gladdalc'hel, ha kalz lezennoù eus broioù ar c'hornaoueg a voe kemeret, enne ur reizhiad lezenniñ hag a c'houarnamant. Adreizhadennoù all a voe ivez en armerzh, er gevredigezh hag en arme, ar pezh a dreuzfurmas Japan en unan eus riezoù bras ha modern ar bed. Ur youl vras da sevel a greskas er vro gant-se. Tarzhañ a reas brezelioù enep Sina e 1895) hag enep Rusia e 1905) da-heul. E-kerzh ar brezelioù-se e voe gounezet Korea, Taiwan ha tiriadoù all gant Impalaeriezh Japan.
E penn-kentañ an XX^vet kantved e kendalc'has an impalaeriezh da astenn : aloubiñ a reas Mandchouria ha sevel eno ar Stad vargodenn anvet Manchouoko. Un eil brezel a loc'has e Sina e 1937 ha, da echuiñ, an argadenn e Pearl Harbor e 1941 a lakaas ar vro da gemer perzh en Eil Brezel-bed. Trec'het e voe Japan e 1945 da ziwezhañ, goude ma voe taolet div vombezenn atomek gant ar Stadoù-Unanet, unan war Hiroshima hag unan all war Nagasaki.
Kodianañ a reas Impalaeriezh Japan ha kevrediñ a reas ar gouarnamant nevez gant an Amerikaned d’an 2 a viz Gwengolo 1945.
Dindan gward ar Stadoù-Unanet e chomas Japan gwastet betek 1952. Addeuet ar vro d'he ment orin en em lakas an armerzh en e sav en-dro goude 1952, ha berzh gant annezidi an enezennoù betek bremañ.

D'ar 16 a viz Gwengolo 2020 e teuas Yoshihide Suga da vezañ kentañ ministr nevez ar vro.

Rannet eo Japan etre 8 rannvro, enno 47 prefedelezh renet gant ur gouarner dilennet hag ur gambr dilennidi^[6].

	MMM Hokkaido 1. Hokkaido	MMM Tōhoku 2. Aomori 3. Iwate 4. Miyagi 5. Akita 6. Yamagata 7. Fukushima	MMM Kantō 8. Ibaraki 9. Tochigi 10. Gunma 11. Saitama 12. Chiba 13. Tokyo 14. Kanagawa	MMM Chūbu 15. Niigata 16. Toyama 17. Ishikawa 18. Fukui 19. Yamanashi 20. Nagano 21. Gifu 22. Shizuoka 23. Aichi
	MMM Kansai 24. Mie 25. Shiga 26. Kyoto 27. Osaka 28. Hyōgo 29. Nara 30. Wakayama	MMM Chūgoku 31. Tottori 32. Shimane 33. Okayama 34. Hiroshima 35. Yamaguchi	MMM Shikoku 36. Tokushima 37. Kagawa 38. Ehime 39. Kōchi	MMM Kyūshū 40. Fukuoka 41. Saga 42. Nagasaki 43. Kumamoto 44. Ōita 45. Miyazaki 46. Kagoshima 47. Okinawa

Setu amañ roll kêrioù Japan hervez o foblañs ; kalzik eus ar c'hêrioù-se a ya d'ober megalopolennoù.

Kêrioù Japan hervez o foblañs
Niveridigezh 01/04/2021

Renk Kêr Prefeti Poblañs Tōkyō Yokohama 1 東京都 Tōkyō Tōkyō 13 957 179 2 横浜市 Yokohama Kanagawa 3 757 630 3 大阪市 Osaka Osaka 2 753 819 4 名古屋市 Nagoya Aichi 2 320 719 5 札幌市 Sapporo Hokkaidō 1 960 755 6 福岡市 Fukuoka Fukuoka 1 603 043 7 川崎市 Kawasaki Kanagawa 1 539 522 8 神戸市 Kobe Hyōgo 1 511 393 9 京都市 Kyoto Kyoto 1 452 037 10 さいたま市 Saitama Saitama 1 323 405

Renk Kêr Prefeti Poblañs 11 広島市 Hiroshima Hiroshima 1 195 933 Osaka Nagoya 12 仙台市 Sendai Miyagi 1 089 715 13 千葉市 Chiba Chiba 983 211 14 北九州市 Kitakyushu Fukuoka 935 084 15 堺市 Sakai Osaka 822 846 16 新潟市 Niigata Niigata 789 239 17 浜松市 Hamamatsu Shizuoka 786 853 18 相模原市 Sagamihara Kanagawa 722 973 19 岡山市 Okayama Okayama 719 134 20 静岡市 Shizuoka Shizuoka 684 622

• (en) National Parks of Japan

 日本と日本文化のポータル — Porched Japan ha sevenadur Japan • Adkavit ar pennadoù a denn da Japan ha d'he sevenadur — 日本とその文化についてのページを見つける 

g • ka • ke

Stadoù Azia

Stadoù Azia

Afghanistan • Arabia Saoudat • Armenia² • Azerbaidjan¹ • Bahrein • Bangladesh • Bhoutan • Brunei • Egipt³ • Emirelezhioù Arab Unanet • Filipinez • India • Indonezia⁵ • Iran • Iraq • Israel • Japan • Jordania • Jorjia¹ • Kambodja • Kazac'hstan¹ • Kiprenez² • Kirgizstan • Korea an Norzh • Korea ar Su • Koweit • Laos • Liban • Malaysia • Maldivez • Mongolia • Myanmar • Nepal • Oman • Ouzbekistan • Pakistan • Qatar • Rusia¹ • Republik Pobl Sina • Republik Sina (Taiwan) • Singapour • Siria • Sri Lanka • Tadjikistan • Thailand • Timor ar Reter⁴ • Turkia¹ • Turkmenistan • Viêt Nam • Yemen

Stadoù ha n'int ket anavezet: Nagorno-Karabac'h²

Tiriadoù gant ur statud ispisial: Hong Kong • Makao • Palestina

1. En Europa evit un darn. 2. En Azia e-keñver douaroniezh met a vez sellet outi evel un tamm eus Europa evit abegoù istorel ha sevenadurel. 3. En Afrika evit ar braz. 4. Lakaet a-wechoù en Oseania. 5. En Oseania evit un darn.